سجده، قلب عبادت و اوج خشوع بنده در برابر پروردگار است. در این نوشتار، به شرح آداب و احکام این رکن رکین نماز می‌پردازیم.
سجده چیست؟
سجده، نهادن پیشانی و هفت عضو دیگر بدن بر زمین به نشانه خضوع کامل در برابر خداوند متعال است. این عمل، از ارکان واجب نماز بوده و در هر رکعت دو بار انجام می‌شود.
اهمیت سجده:
نزدیک‌ترین حالت انسان به خدا: امام صادق (ع) می‌فرمایند: «سجده، نزدیک‌ترین حالت بنده به خداوند است.» (بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۲۴۵)
نورانی شدن قلب: امام صادق (ع) می‌فرمایند: «نورانیت را در گریه و سجده یافتم.» (بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۱۴)
غفران الهی: امام علی (ع) می‌فرمایند: «هر کس چهل سجده با خضوع و خشوع انجام دهد، خداوند چهل گناه او را می‌آمرزد.» (نهج البلاغه، حکمت ۲۷۹)
شستشوی گناهان: امام باقر (ع) می‌فرمایند: «هر قطره اشک که در سجده از چشمانت جاری شود، گناهی را می‌آمرزد.» (بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۱۶)
آداب سجده:
ذکر: در سجده باید ذکرهای واجب و مستحب را زمزمه کرد. ذکر واجب سجده، سه بار گفتن «سبحان الله» یا یک بار گفتن «سبحان ربی الاعلی و بحمده» است.
خشوع: سجده باید با نهایت خضوع و خشوع انجام شود و از هرگونه غرور و خودبزرگ‌بینی پرهیز شود.
استرخاء: در سجده باید تمام اعضای بدن آرام و رها باشند.
توجه: در سجده باید تمام حواس و افکار متوجه خداوند متعال باشد.
تمدید: سجده را می‌توان طولانی‌تر از رکوع انجام داد.
مستحبات سجده:
گفتن ذکرهای مختلف مانند «یا الله» و «یا رب»
دعا و نیایش
صلوات فرستادن
بوسیدن محل سجده
گریه کردن در سجده
مکروهات سجده:
خواندن قرآن در سجده
فوت کردن به محل سجده
بلند کردن سر قبل از تمام شدن ذکر
موارد بطلان سجده:
عمداً ذکر واجب را ترک کردن
عمداً پیشانی را از محل سجده برداشتن
سجده بر چیزی که سجده بر آن صحیح نیست
محل سجده:
سجده باید بر زمین یا چیزی که از زمین می‌روید و پاک و خوردنی و پوشیدنی نباشد انجام شود. سجده بر فرش و موکت نیز اشکالی ندارد.
انواع سجده:
سجده واجب: سجده‌ای که در نماز و سایر عبادات واجب است.
سجده مستحب: سجده‌ای که انجام آن ثواب دارد، ولی واجب نیست.
سجده سجود: سجده‌ای که برای شکرگزاری یا دفع بلا انجام می‌شود.
سجده تلاوت: سجده‌ای که در هنگام قرائت برخی آیات قرآن انجام می‌شود.
سجده برای غیر خدا حرام است.
زنان در سجده باید آرنج‌ها و شکم خود را بر زمین بگذارند.
مردان در سجده باید آرنج‌ها و شکم خود را از زمین جدا نگه دارند.
امید است با انجام سجده‌ای صحیح و خالصانه، به مقام قرب الهی نائل شویم.