در این نوشتار، به بررسی احکام شرعی قرض به شرط زیاده، که در اصطلاح فقهی به آن “ربا” گفته می‌شود، می‌پردازیم.
تعریف ربا:
ربا به معنای شرط کردن هر نوع زیاده و منفعت مادی یا غیرمادی در ضمن عقد قرض، به نفع قرض‌دهنده یا شخص ثالث است. به عبارت ساده‌تر، ربا یعنی دریافت هرگونه سود یا منفعتی مازاد بر اصل پول قرض داده شده.
چرا ربا در اسلام حرام است؟
دلایل متعددی برای حرمت ربا در اسلام وجود دارد، از جمله:
ظلم به قرض‌گیرنده: ربا باعث می‌شود که قرض‌گیرنده تحت فشار و ستم قرار گرفته و مجبور به پرداخت مبالغی بیش از آنچه که دریافت کرده است، شود.
اخلال در نظام اقتصادی: ربا باعث می‌شود که پول به جای اینکه در فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی به کار گرفته شود، در چرخه رباخواری و سودجویی قرار گرفته و از رونق تولید و اشتغال بکاهد.
مفاسد اجتماعی: ربا باعث ایجاد کینه و دشمنی بین افراد جامعه و بروز مفاسد اجتماعی می‌شود.
انواع ربا:
ربا صور مختلفی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
قرض دادن پول با شرط دریافت سود
قرض دادن کالایی با شرط دریافت کالای مشابه با ارزش بیشتر
تمدید مهلت پرداخت قرض با شرط دریافت سود
پیش‌خرید کالایی با قیمتی بیشتر از قیمت روز
شرط انجام کار یا خدمتی به نفع قرض‌دهنده
شرط وکالت یا ضمانت به نفع قرض‌دهنده
حکم شرعی ربا:
ربا در اسلام از گناهان کبیره و حرام است و قرض‌دهنده و قرض‌گیرنده هر دو مرتکب گناه می‌شوند و تمام فقهای اسلام بر حرمت آن اتفاق نظر دارند.
توبه از ربا:
اگر کسی مرتکب ربا شده است، باید از خداوند توبه کند و اصل قرض را به قرض‌گیرنده برگرداند.
تشخیص ربا:
تشخیص ربا در برخی موارد دشوار است و به تخصص فقهی نیاز دارد. با این حال، می‌توان به طور کلی گفت که هرگونه شرطی که در ضمن عقد قرض به نفع قرض‌دهنده باشد و مازاد بر اصل پول قرض داده شده باشد، ربا محسوب می‌شود.
راه‌های پیشگیری از ربا:
آگاهی از احکام شرعی ربا
خودداری از قرض دادن به شرط زیاده
استفاده از وام‌های قرض‌الحسنه
ترویج فرهنگ قرض‌الحسنه
نکته:
در این نوشتار سعی شده است که به طور خلاصه و گویا به موضوع ربا پرداخته شود. برای مطالعه عمیق‌تر این موضوع، می‌توانید به منابع فقهی و احادیث اسلامی مراجعه کنید.
امید است که این مطلب برای شما مفید بوده باشد.
